Elenco delle locuzioni latine molte delle quali in uso presso gli antichi Romani Indice 0 9 A B C D E F G H I J K L M N

Name: Locuzioni latine
Creator: www.wp1.it-it.nina.az
Published: 2024-10-24T07:56:00+00:00
License: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Elenco delle locuzioni latine, molte delle quali in uso presso gli antichi Romani.

A

A bene placito
A caelo usque ad centrum
A communi observantia non est recedendum
(o )
A cruce salus
A Deo rex, a rege lex
A Deucalione
A divinis
Affectio societatis
A fortiori ratione (o A fortiori)
A latere
A mari usque ad mare
A mortuo tributum exigere
A non domino
A pedibus usque ad caput
A posse ad esse non valet consequentia (o A posse ad esse)
A posteriori
A priori
A quo
Ab absurdo
Ab aestu et tempestate
Ab aeterno
Ab antiquo
Ab assuetis non fit passio
Ab epistulis
Ab equinis pedibus procul recede
Ab esse ad posse
Ab extra
(o )
Ab hoc et ab hac
Ab illo tempore
Ab imis fundamentis (o Ab imis)
Ab immemorabili
Ab imo corde
Ab imo pectore
Ab incunabulis
Ab initio
Ab intestato
Ab Iove principium
Ab irato
Ab ovo usque ad mala
Ab ovo
Ab tam tenui initio tantae opes sunt profligatae
Ab uno disces omnis (o Ab uno disces omnes)
Ab Urbe condita
Aberratio delicti
Aberratio ictus
Abrogata lege abrogante non reviviscit lex abrogata
Absente reo
Absentem laedit, qui cum ebrio litigat
Absit iniuria verbis (o Absit iniuria verbo)
Absit omen
Absolvo
Abundans cautela non nocet
Abusus non tollit usum
Abyssus abyssum invocat
Accessorium sequitur principale
Accessus
Accidere ex una scintilla incendia passim
Accipe hoc
Accipio omen
Acta est fabula, plaudite! (o Acta est fabula plaudite)
Acta non verba
Acta Sanctorum
Actio libera in causa
Actio nondum nata non praescribitur
Actio personalis moritur cum persona
Actioni non natae non praescribitur
Actor sequitur forum rei
Actore non probante, reus absolvitur
Ad abundantiam
Ad astra per aspera
Ad audiendum verbum
Ad augusta per angusta
Ad bestias
Ad captandam benevolentiam
Ad explorandum
Ad fontes
Ad gloriam
Ad hoc
Ad hominem (o Ad hominem tu quoque)
Ad honorem
Ad horas
Ad impossibilia nemo tenetur
Ad infinitum
Ad interim
Ad kalendas graecas
Ad libitum
Ad maiora
Ad maiorem Dei gloriam (o Ad maiorem regis gloriam)
(A.M.R.M.)
Ad montem duc nos
Ad multos annos!
Ad nauseam
Ad nutum
Ad oculum (o )
Ad perpetuam memoriam (o Ad perpetuam rei memoriam)
Ad personam
Ad probationem
Ad quem
Ad substantiam
Ad unguem
Ad usum Delphini
Ad usum fabricae (o )
Addendum
Adducere inconveniens non est solvere argumentum
Adfines inter se non sunt adfines
Adfinitas in coniuge superstite non deletur
Adfinitas iure nulla successio permittitur
Adiaphora
Adoptio naturam imitatur
Adtemptata pudicitia
Advenarum coemptio
Advocatus diaboli
Aegroto dum anima est, spes est
Aequam memento servare mentem
Aequat omnes cinis
Aeque principaliter
Aequo pulsat pede
Aere perennius
Aes triplex
Aeternum vale
Affectionis vel benevolentiae causa (o benevolentiae vel affectionis causa)
Affidavit
Affirmanti incumbit probatio
Age quod agis
Agere sequitur esse (o )
Agnosco stilum Romanae ecclesiae
Agnosco veteris vestigia flammae
Agnus Dei
Albo signanda lapillo
Alea iacta est
Alias
Alibi
Aliena vitia in oculis habemus a tergo nostra sunt
Alieni iuris
Aliquando et insanire iucundum est
Aliquid dare, aliquid retinere
Aliquis non debet esse iudex in propria causa (o o Nemo est iudex in propria causa)
(o )
Aliud est celare, aliud tacere
Aliud pro alio
Alma mater
Alpha et omega
Alter ego
Alteri saeculo
Alterius non sit qui suus esse potest
Alterum non laedere
Alumnus o
Amantes amentes
Amaritudo ipsa ridicula est
Amat victoria curam
Amici vitia si feras, facias tua
Amicorum communia omnia
Amicum secreto admone, palam lauda
Amicus certus in re incerta cernitur
Amicus curiae
Amicus omnibus, amicus nemini
Amicus Plato, sed magis amica veritas
Amittit merito proprium qui alienum appetit
Amor et deliciae humani generis
Amor fati
Amor patriae nostra lex (o )
Amor vincit omnia
Amore, more, ore, re
An debeatur
Angina pectoris
Anglice
Anguis in herba
Angulus ridet
Animum debes mutare non caelum
Animus meminisse horret
Anno Domini
Anno Mundi
Annuit cœptis
Annus horribilis
Annus mirabilis
Ante Christum natum (a.Chr.n., a.C.)
Ante litteram
Ante mare, undae
Ante meridiem
Ante rem
Apertis verbis
Appellatio ad Caesarem
Aquae et ignis interdictio
Aqua fortis
Aqua regia
Aquae potoribus
Aquila non capit muscas (o Aquila non captat muscas)
Arbiter elegantiae (o Arbiter elegantiarum)
Arcades ambo
Arcana imperii
Argumentum ad crumenam
Argumentum ad hominem
Argumentum ad nauseam
Argumentum baculinum
Ars est celare artem (o )
Ars gratia artis
Ars longa, vita brevis
Artes Fabianae
Artificia docuit fames
Asinus asinum fricat
Asinus portans mysteria
Auctoritas
Audaces fortuna iuvat (o Audax fortuna iuvat)
Audacter calumniare, semper aliquid haeret
Audendum est: fortes adiuvat ipsa Venus
Audentes Fortuna iuvat (o Audaces fortuna iuvat)
Audi alteram partem
Audi, vide, tace, si tu vis vivere (o )
Audiatur et altera pars
Aurea mediocritas
Auri sacra fames
Aurora australis
Aurora borealis
(o )
Aut aut
Aut Caesar, aut nihil
Aut dedere aut punire
Avarum est mulierum genus
Ave atque vale
Ave, Caesar, morituri te salutant (o )
Ave Maria
Ave Satanas
Avviso ad opponendum

B

Barba non facit philosophum
Barbaque erat promissa
Beata solitudo, sola beatitudo
Beati monoculi in terra caecorum
Beati pauperes spiritu
Beati possidentes
Beatus ille qui procul negotiis
Bella gerunt alii, tu felix Austria nube (o Bella gerant alii, tu felix Austria nube)
Bella matribus detestata
Bellum omnium contra omnes
Bene vixit qui bene latuit
Beneficium excussionis
Bis dat, qui cito dat
Bis in die
Bona fide
Bononia docet
Bonorum possessio
Bonorum venditio
Bonum defendentis ex integra causa, malum ex quolibet defectu
Bonus malus
Breve et irreparabile est tempus vitae, sed famam extendere factis hoc virtutis est opus
Brevi manu
Brevis esse laboro, obscurus fio
Busillis

C

Caelum, non animum mutant qui trans mare currunt
Caesarem vehis
Caetera desiderantur
Calatis comitiis
Cane Nero magna bella persica
Canis a non canendo
Canis canem non est
Cantabit vacuus coram latrone viator
Capitis deminutio
Captatio benevolentiae
Caput mortuum
Caput mundi
Carere debet omni vitio qui in alterum dicere paratus est
Carmina non dant panem
Carpe diem
Carpent tua poma nepotes
Carthago delenda est
Casta est quam nemo rogavit
Casta fuit, domum servavit, lanam fecit
Castigat ridendo mores
Casum sentit debitor
Casus belli
Casus foederis
Causa causae est causa causati
Causa patrocinio non bona peior erit
Causa petendi
Causa sui
Cave a consequentiariis
Cave a signatis
Cave canem
Cave ne cadas
Caveant consules
Caveant consules ne quid detrimenti respublica capiat
Caveat emptor
Caveat lector
Cedant arma togae
Cedant arma togae, concedat laurea laudi
Censui et in eam ivi sententiam
Cerebrum non habet
Certa amittimus, dum incerta petimus
Certum est quia impossibile est
Cessante causa legis, cessat lex
Ceteris paribus
Chorda semper oberrat eadem
Cibi condimentum est fames
Cicero pro domo sua
Cineri gloria sero venit
Circaeo poculo
Citius Altius Fortius
Cito longe tarde
Civis Romanus sum
Clavis aurea
Coelo tonantem credidimus Iovem regnare
Coelum non animum mutant qui trans mare currunt
Cogitare et agere, sed non perficere
Cogitationis poenam nemo patitur
Cogito ergo sum
Cognitio extra ordinem
Cominus et eminus
Commodus discessus
Communis opinio
Compelle intrare
Compos mentis
Compos sui
Concordia civium murus urbium
Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur
Condicio sine qua non
Confessio est regina probatio
Confessoria servitutis
Consanguineus lethi sopor
Consequentia mirabilis
Consilia qui dant prava cautis hominibus et perdunt operam et deridentur turpiter
Constanter et non trepide
Consummatum est
Contra legem facit qui id facit quod lex prohibet
Contra non valentem agere non currit praescriptio
Contra potentes nemo est munitus satis
Contra vim mortis non est medicamen in hortis
Contraria contrariis curantur
Conveniunt rebus nomina saepe suis
Copula mundi
Cor unum et anima una
Coram populo
Corpus
Correnti calamo
Corruptissima re publica plurimae leges
Cras credo, hodie nihil
Credo quia absurdum
Credo, ut intelligam
Crevit Ragusia Hyblae ruinis
(Cui bono?)
Cui plus licet quam par est, plus vult quam licet
(Cui prodest?) (o Cui prodest scelus, is fecit)
Cuique suum
Cuius commoda, eius et incommoda
Cuius regio, eius et religio
Cum grano salis
Cunctando regitur mundus
Cupio dissolvi
(Cur nimium adpetimus? Nemini nimium bene est)
Cura te ipsum
Cura, ut valeas!
Curator ventris
Currenti calamo
Curriculum vitae
Cursus honorum

D

Da mihi factum, dabo tibi ius
Da ubi consistam
Damnatio ad bestias
Damnatio ad metalla
Damnatio memoriae
Dare pondus idonea fumo
Dat veniam corvis, vexat censura columbas
Date obolum Belisario
Datio in solutum
Datur omnibus
Davus sum, non Oedipus
De auditu
De cuius
De cuius hereditate agitur
De dato
De facto
De gustibus non est disputandum ("De gustibus non disputandum" o più semplicemente "De gustibus")
De iure
De iure condendum
De iure condito
De lana caprina
De minimis non curat praetor
De mortuis nihil nisi bonum
De omnibus rebus et de quibusdam aliis
De plano
De probrum
De profundis
De quo
De repetundis
De rustica progenie, semper villana fuit
De stercore Ennii
De te fabula narratur
De vi
De visu
Debellare superbos
Debemur morti nos nostraque
Decipimur specie recti
Defecatio matutina bona tam quam medicina
Deficit
Dei facientes adiuvant
Delenda Chartago (est)
Deminutio capitis
Dente lupus, cornu taurus petit
Dente superbo
Deo gratias!
Deo ignoto
Deo Optimo Maximo o D.O.M.
Derideri merito potest qui sine virtute vanas excercet minas
Desertum fecerunt et pacem appellaverunt
Desine fata deum flecti sperare precando
Desinit in piscem
Desinit in piscem mulier formosa superne
Desipere in loco
Deus caritas est
Deus dedit, Deus abstulit: sit nomen Domini benedictum!
Deus, ecce deus
Deus ex machina
Deus meumque ius
Deus nobis haec otia fecit
Deus sive Natura
Deus vult!
Di meliora piis
Diabolus in musica
Diameter Spherae Thau Circuli Crux orbis non orbis prosunt
Dicebamus hesterna die
Dictum factum
Diem perdidi
Dies a quo non computatur in termino
Dies aureo signanda lapillo
Dies coeptus pro completo habetur
Dies irae
Difficile est longum subito deponere amorem
Difficiles nugae
Diligite iustitiam qui iudicatis terram
Dimidium facti, qui coepit, habet
Disciplitus est prioris posterior dies
Discite iustitiam moniti, et non temnere divos
Divide et impera
Diviserunt sibi vestimenta mea
Do ut des
Do ut facias
Doctum doces
(Dolus an virtus quis in hoste requirat?)
Domi militiaeque
Dominium ex iure Quiritium
Dominus illuminatio mea
Donec eris felix, multos numerabis amicos; tempora si fuerint nubila, solus eris
Dramatis personae
Ducunt volentem fata, nolentem trahunt
Dulce bellum inexpertis
Dulce est desipere in loco
Dulce et decorum est pro patria mori
Dulces moriens reminiscitur Argos
Dulcia linquimus arva
Dulcis in fundo
Dum nihil habemus maius, calamo ludimus
Dum Romae consulitur, Saguntum expugnatur
Dum spiro, spero
Dum vitant stulti vitia in contraria currunt
Dura lex, sed lex

E

Eadem mutata resurgo
E pluribus unum
Ecce ancilla Domini
Ecce homo
Ecce iterum Crispinus
Ecclesia semper reformanda
Ego sum qui sum
Eheu fugaces labuntur anni
Eiusdem furfuris
Electa una via, non datur recursus ad alteram
Elephas indus culices non timet
Emptio non tollit locatum
Emunctae naris
Entia multiplicanda non sunt sine necessitate
Epicuri de grege porcum
Epistula non erubescit
Erga omnes
Eripe me his, invicte, malis
Eritis sicut dii
o Errantis nulla voluntas est
Errare humanum est, perseverare autem diabolicum
Errata corrige
Error communis facit ius
Error, conditio, votum, cognatio, crimen
Est modus in rebus
Estote parati
Extrema ratio
Et campos ubi Troia fuit
Et cetera
Et facere et pati fortia romanum est
Et formosos saepe inveni pessimos, et turpi facie multos cognovi optimos
Et in Arcadia ego
Etiam capillus unus habet umbram suam
Etiam periere ruinae
Etiamsi omnes, ego non
Etsi deus non daretur
Eum qui cum armis venit, possumus armis repellere
Eventus docet: stultorum iste magister est
Ex
Ex abrupto
Ex abundantia cordis
Ex abundantia enim cordis os loquitur
Ex adiuvantibus
Ex aequo
Ex aequo et bono
Ex ante
Ex cathedra
Ex commodo
Ex concordia felicitas
Ex dono
Ex eodem ore calidum et frigum efflare
Ex facto oritur ius
Ex falso quodlibet
Ex genere Achillis
Ex informata conscientia
Ex lege
Ex libris
Ex me natam relinquo pugnam Leuctricam
Ex nihilo nihil fit
Ex nunc
Ex officio
Ex ore parvulorum veritas
Ex parte creditoris
Ex post
Ex professo
Ex tunc
Ex ungue leonem
Ex voto
Excelsior!
Exceptio veritatis
Excusatio non petita, accusatio manifesta
Exegi monumentum aere perennius
Exempli gratia
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor
Expende Hannibalem
Experimentum crucis
o experto crede Ruperto
Extra Ecclesiam nulla salus
Extra moenia
Extra omnes
Extrema ratio
Ex uxore

F

Fabas indulcat fames
Faber est suae quisque fortunae
Faciamus experimentum in corpore vili
Facilis descensus Averno
Facit indignatio versum
Facta concludentia
Factotum
Factum infectum fieri nequit (o Factum infectum fieri non potest)
Fallaces sunt rerum species
Fama crescit eundo
Fama volat
Fate vobis
Fato Metelli Romae fiunt consules
Favete linguis
Felicior Augusto, melior Traiano
Felix culpa
Felix qui potuit rerum cognoscere causas
Feriuntque summos fulmina montes
Fervet olla, vivit amicitia
Fervet opus
Festina lente!
Fiat iustitia et pereat mundus
Fiat iustitia, ruat caelum
Fiat lux
Fiat voluntas tua
Ficta confessio
Fictio iuris
Fidus Achates
Finis Poloniae
Fluctuat nec mergitur
Foenum habet in cornu
Forma mentis
Forsan et haec olim meminisse iuvabit
Fortes fortuna iuvat
Fortiter ille facit qui miser esse potest
Fortuna caeca est
Fortuna vitrea est; tum cum splendit, frangitur
Fortunam criminis pudeat sui
Fortunate senex
Frangar, non flectar
Fructus sine usu esse non potest
Frustra habet qui non utitur
Frustra probatur quod probatum non relevat
Fugit irreparabile tempus
Fumus boni iuris
Fumus persecutionis
Functus est munere suo
Furor arma ministrat
Furor Teutonicus

G

Gallia est omnis divisa in partes tres
Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus
Genius loci
Genus irritabile vatum
Genus numquam perit
Germani fingunt et credunt
Gloria in excelsis Deo
Gloria victis
Graeca per Ausoniae fines sine lege vagantur
Graeca sunt, non leguntur
Graecia capta ferum victorem cepit
Grammatici certant et adhuc sub iudice lis est
Grande mortalis aevi spatium
Gratis et amore Dei
Gratius ex ipso fonte bibuntur aquae
Gutta cavat lapidem
Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo
Gustibus non disputandum est

H

Habeas corpus
Habemus confitentem reum
Habemus Papam
Habent sua fata libelli
Habere non haberi
Habent insidias hominis blanditiae mali
Habilis ad nuptias, habilis ad nuptiarum consequentias
Habitat
Haec mutatio dexterae Excelsi
Haec ornamenta mea
Haeret lateri lethalis arundo
Hannibal ante portas
Hi in curribus et hi in equis
Hic est locus ubi mors gaudet succurrere vitae
Hic et nunc
Hic manebimus optime
Hic Rhodus, hic salta
Hic sunt leones
Historia magistra vitae
Hoc erat in votis
Hoc opus, hic labor
Hodie mihi, cras tibi
Hominem experiri multa paupertas iubet
Homines, nihil agendo, agere consuescunt male
Homines quod volunt credunt
Homo doctus in se semper divitias habet
Homo faber fortunae suae
Homo homini lupus
Homo in periclum simul ac venit callidus, reperire effugium quaerit alterius malo
Нomo ornat locum, non locus hominem
Homo sacer
Homo sine pecunia est imago mortis
Homo sum, humani nihil a me alienum puto
Honestatis fructus in conscientia quam in fama reponatur
Honoris causa
Honos alit artes
Horas non numero nisi serenas
Horresco referens
Hosti non solum dandam esse viam ad fugiendum, sed etiam muniendam
Hostis humani generis
Hypotheses non fingo
Humanum paucis vivit genus
Humus

I

I vitelli dei romani sono belli
Iam proximus ardet Ucalegon
Ianua advocati pulsanda pede
Ibi deficit orbis
Ibidem
Ibi inambulans tacitus summa papauerum capita dicitur baculo decussisse
Ibimus, ibitis, ibunt
Ibis redibis non morieris in bello (anche Ibis redibis non peribis in bello)
Ibis redibis numquam peribis
Ictu oculi
Id est
Id quod plerumque accidit
Idem est non esse et non probari
Idem sentire de re publica
Igni ferroque
Ignorantia legis non excusat (orig. ignorantia iuris)
Ignoscito saepe alteri, numquam tibi
Ignoti nulla cupido
Ignoto militi
Iliacos intra muros peccatur et extra
Illic stetimus et flevimus quum recordaremur Sion
Illo tempore
Imitatio vitae
Immota manet
Impavidum ferient ruinae
Imperare sibi
Imperium in imperio
Impossibilia nemo tenetur
Imprimatur
Impunitas semper ad deteriora invitat
Imputet sibi
In albis
In albis vestibus
In alto loco
In articulo mortis
In audaces non est audacia tuta
In camera caritatis
In cauda venenum
In claris non fit interpretatio
In commendam
In corpore vili
In crastinum differo res severas
In die perniciosum
In diebus illis
In diem addictio
In diem vivere
In dubiis abstine
In dubio pro reo
In extremis
In facultativis non datur praescriptio
In fieri
In folio
In girum imus nocte et consumimur igni
In hoc signo vinces
In illiquidis non fit mora
In itinere
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
In limine litis
In loco parentis
In manus tuas
In medias res
In medio stat virtus
In nuce
In nullum hominem avarus bonus est, in se pessimus
In odium fidei
In partibus infidelium
In pectore
In primis
In principatu commutando saepius nil, praeter domini nomen, mutant pauperes
In rerum natura
In saecula saeculorum
In se magna ruunt
In silico
In silvam non ligna feras insanius
Instrumentum regni
In tenui labor at tenuis non gloria
In toto
In utroque iure
In varietate concordia
In vestimentis non est sapientia mentis
In vino veritas
In vitro
In vivo
Inadimplenti non est adimplendum
Inaudita altera parte
Incidenter tantum
Incertae sedis
Infandum, regina, iubes renovare dolorem
Ingrata patria, ne ossa quidem mea habes
Iniurias accipiendo, et gratias agendo
Inopiae desunt pauca, avaritiae omnia ("Al povero mancano poche cose, all'avaro tutte", tratta dalle Sententiae di Publilio Siro)
Inops potentem dum vult imitari perit
INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum)
Insalutato hospite
Insita hominibus libidine alendi de industria rumores
Instar montis equum ("cavallo [grande] come una montagna", citazione dell'Eneide riferita al Cavallo di Troia)
Insula in flumine nata
Intellegenti pauca
Intellegentior sum senibus
Inter arma enim silent leges
Inter faeces et urinam nascimur
Inter nos
Inter utrumque tene medio tutissimus ibis
Interdum dormitat bonus Homerus
Interim
Interpretatio Prudentium
Intra moenia
Intuitu personae
Intus et foris arcora
Intus et in cute
Invecta et illata
Inveni portum
Inveniam viam
Invictus maneo
Invita Minerva
Ipse dixit
Ipso facto
Ipso iure
Iracundiam qui vincit, hostem superat maximum
Is minimo eget mortalis qui minimun cupit
Ita finitima sunt falsa veris, ut in præcipitem locum non debeat se sapiens committere
Italicum acetum
Ite missa est
Iter legis
Iudex iuxta alligata et probata iudicare debet
Iudex peritus peritorum
Iura in re aliena
Iura novit curia
Iurare in verba magistri
Ius exclusivae
Ius est ars boni at aequi
Ius gentium
Ius murmurandi
Ius primae noctis
Ius utendi et abutendi
Ius vitae necisque
Iussu iudicis

L

Labor limae
Labor omnia vincit
Laborare est orare
Lacrimae rerum
Lapsus calami
Lapsus linguae
Laterem lavare
Latet anguis in herba
Lato sensu
Laudator temporis acti
Lectio difficilior potior
Lege agere
Leges ab omnibus intelligi debent
Legibus solutus
Levis est Fortuna: cito reposcit quod dedit
Levius fit patientia quidquid corrigere est nefas
Lex, dura lex, sed lex
Lex est quod populus iubet atque constituit
Lex posterior derogat priori
Lex rei sitae
Lex specialis derogat generali
Lex superior derogat inferiori
Liber amicorum
Liber scriptus proferetur, in quo totum continetur
Libertas Ecclesiastica
Liberum vetum
Lippis et tonsoribus
Litterae non dant panem
Longo sed proximus intervallo
Lucrum cessans
Lucidus ordo
Lucus a non lucendo
Lupus in fabula

M

Macte animo
Magis ter meus asinus est
Magistra vitae
Magna Carta
Magna cum laude
Magna Graecia
Magna pars
Magnae spes altera Romae
Magni nominis umbra
Magnificat
Magnum opus
Maior e longinquo reverentia
Maiores pennas nido
Mala fides superveniens non nocet
Mala herba cito crescit
Mala mala mala sunt bona
Mala tempora currunt
Male parta, male dilabuntur
Malitia supplet aetatem
Maluisses cloacas Augeae purgare
Manibus date lilia plenis
Mantua me genuit, Calabri rapuere, tenet nunc Parthenope; cecini pascua rura duces
Manu militari
Manu propria
Manumissio
Manus manum lavat
Mare liberum
Mare nostrum
Margaritas ante porcos
Mater artium necessitas
Mater Dei
Mater semper certa (pater autem incertus vel pater numquam) - Sulla maternità c'è sempre certezza
Materia medica
Materiam superabat opus
- Il freddo del mattino è già pungente per chi non si copre bene
Maxima debetur puero reverentia
Maxima debetur reverentia canis
Mea culpa
Medice, cura te ipsum
Medicus curat, natura sanat
Medio tutissimus ibis
Mel in ore, verba lactis, fel in corde, fraus in factis
Meliora
Melius abundare quam deficere - Meglio in più che in meno
Melius est reprehendant nos grammatici quam non intelligant populi
Melius re perpensa
Melius scitur Deus nesciendo
Memento audere semper
Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris
Memento mori - Ricorda che morirai
- La memoria diminuisce se non la si esercita
Mens agitat molem
Mens rea
Mens sana in corpore sano - Mente sana in un corpo sano
Mente et malleo
Mero et mixto imperio
Miles gloriosus
Minus dixit lex quam voluit
Mirabile dictu
Mirabile visu
Misera contribuens plebs
Miserere - Abbi pietà
- Modo di dire
Modus operandi - Modo di fare
Modus ponens
Modus tollens
Modus vivendi - Modo di vivere
Monitoribus asper
Monstrum vel prodigium
More ferarum - Come (secondo il costume de) le bestie selvagge (riferito all'atto sessuale)
More solito
More uxorio - Come nel matrimonio
Moriamur pro rege nostro Maria Theresia
Morior invictus
Morituri te salutant - Coloro che stanno per morire ti salutano
Mors acerba
Mors est ianua vitae
Mors omnia solvit - La morte dissolve tutto
Mors tua vita mea - La tua morte è la mia vita
- Lascia che i morti insegnano ai vivi. Si riferisce all'uso di tessuti d'archivio, organi e musei di patologia
Mores Maiorum
Motu proprio
Mutatio libelli
Mutatis mutandis

N

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur
Natura abhorret a vacuo
Natura non facit saltus
Naturali iure omnium communia sunt illa: aer, aqua profluens, et mare, et per hoc, litora maris
Naturam expellas furca, tamen usque recurret
Navigare necesse est, vivere non est necesse
Ne bis in idem
Ne cives ad arma ruant
Ne eat iudex extra petita partium
Ne gloriari libeat alienis bonis
Ne procedat iudex ex officio
Ne quid nimis
Ne supra crepidam sutor (iudicaret)
Ne sutor ultra crepidam, v. Ne supra crepidam sutor
Ne varietur
Nec aspera terrent
Nec me pudet, ut istos, fateri nescire quod nesciam
Nec mortale sonans
Nec pluribus impar
Nec plus ultra
Nec recisa recedit
Nec spe nec metu
Nec temere, nec timide
Nec vi, nec clam, nec precario
Necesse est multos timeat quem multi timent
o Necessitas est lex temporis et loci
Necessitas non habet legem
Negatoria servitutis
Neminem laedit qui suo iure utitur
non risparmio nessuno
Nemini res sua servit
Nemo ad factum precise cogi potest
Nemo ad impossibilia tenetur
Nemo auditur propriam turpitudinem allegans
Nemo dat quod non habet
Nemo iudex in causa sua
Nemo iudex sine actore
Nemo locupletari debet cum aliena iactura
Nemo me impune lacessit
Nemo mortalium omnibus horis sapit
Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
Nemo potest duobus dominis servire
(Nemo potest ei dicere Cur ita facis?)
Nemo potest personam diu ferre
Nemo pro parte testatus pro parte intestatus decedere potest
Nemo propheta in patria
Nemo Romanorum pacis mentionem habere dignatus est
Nemo sua sorte contentus
Nemo tenetur edere contra se
Nemo tenetur se detegere
Neque semper arcum tendit Apollo
Nescio nomen
Nescio vos
Nescit vox missa reverti
Nigro notanda lapillo
Nihil admirari
Nihil de principe, parum de Deo
Nihil dicit
Nihil difficile amanti
Nihil difficile volenti
Nihil inimicius quam sibi ipse
Nihil mortalibus arduum est
Nihil morte certium
Nihil obstat
Nihil obstat quominus imprimatur
Nihil tam absurde dici potest quod non dicatur ab aliquo philosophorum
Nihil sub sole novum
Nil est dictu facilius
Nil sine magno labore vita dedit mortalibus
Nimium ne crede colori
Nisi caste saltem caute
Noli adfectare quod tibi non est datum, delusa ne spes ad querelam recidat
Noli me tangere
Noli offendere Patriam Agathae quia ultrix iniuriarum est
Noli turbare circulos meos
Nomen nescio
Nomen omen
Nomina sunt consequentia rerum
Nomina sunt omina
Non decet
Non expedit
Non ignara mali, miseris succurrere disco
Non in commotione Dominus
Non licet omnibus adire Corinthum
Non liquet
Non multa, sed multum
Non nobis Domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam
Non olet
Non omne quod licet honestum est
Non omnia possumus omnes (anche: Non omnes pussumus omnia)
Non omnis moriar
Non plus ultra
Non possumus
Non scholae, sed vitae discimus
Non sequitur
Non vi no vini sed vi no aquae
Non vivere bonum est, sed bene vivere
Non, nisi parendo, vincitur
Nondum matura est, nolo acerbam sumere
Nosce te ipsum!
Nove sed non nova
Nulla dies sine linea
Nulla poena sine lege
Nulla quaestio
Nulla regula sine exceptione
Nulli nocendum: siquis vero laeserit, multandum simili iure
Nullius in verba
Nullum crimen, nulla poena sine praevia lege poenali
Nullus dolor est quem non longinquitas temporis minuat ac molliat
Numera stellas si potes
Numero Deus impare gaudet
Numquam est fidelis cum potente societas
Numquam nega raro adfirma
Nunc est bibendum
Nunc stans

O

O felix culpa
O fortuna, velut luna statu variabilis, semper crescis aut decrescis
O fortunatos nimium sua si bona norint, agricolas
O miseras hominum mentes, o pectora caeca!
O tempora, o mores!
O Tite tute Tati tibi tanta tyranne tulisti
Obiter dictum
Obligatio est iuris vinculum quo, necessitate, adstringimur alicuius solvendae rei, secundum nostrae civitatis iura
Obsequium amicos, veritas odium parit
Obtorto collo
Oculi sunt in amore duces
Oculum pro oculo dentem pro dente
Oderint dum metuant
Odi et amo
Odi profanum vulgus
Oleum et operam perdidi
Omissis
Omne ignotum pro magnifico
Omne solum forti patria est
Omne trinum est perfectum
Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci
Omnem locum sapienti viro patriam esse
Omnes feriunt
Omnis comparatio claudicat
Omnia fert aetas
Omnia immunda immundis
Omnia mea mecum porto
Omnia munda mundis
Omnia mutantur, nihil interit
Omnia probate, quod bonum est tenete
Omnia serviliter pro dominatione
(Cicerone)
Omnia sunt communia
Omnia transibunt, nos ibimus, ibitis, ibunt, cari et non cari, condicione pari
Omnia vincit amor
Onus probandi incumbit actori
Ope legis
Opera omnia
(Opera) quae exstant
Oportet ut scandala eveniant
Opus incertum
Ora et labora
Ora pro nobis
Ordo salutis
Otium cum dignitate
Oves et boves

P

Pacta sunt servanda (semper)
Pactum displicentiae
Palma res
Panem et circenses
Par condicio creditorum
Parce sepulto
Parcere subiectis et debellare superbos
Pares cum paribus facillime congregantur
Paritur pax bello
Parturient montes, nascetur ridiculus mus
Parva sed apta mihi
Passim
Pater familias
Patientia animi occultas divitias habet
Patria est ubicumque est bene
Paulo maiora canamus
Paupertas impulit audax
Paupertatis onus patienter ferre memento
Pax tibi
Pecunia non olet
Pecunia, si uti scis, ancilla est, si nescis, domina
Pecuniam magnam bono modo invenire
Per aspera ad astra
Per diem
Per fas et nefas
Per os
Per quae peccat quis, per haec et torquetur
Per tabulas
Peras imposuit Iuppiter nobis duas
Perficient superi
Periculum in mora
Perinde ac cadaver
Perito in sua materia credendum est
Personae non gratae (plurale di Persona non grata)
Pertransiit benefaciendo
Petitum
Philosophum non facit barba
Pietatem colite
Plaudite cives
Pluralis maiestatis
Pluralitas non est ponenda, sine necessitate
Plurima mortis imago
Plus Ultra
Pollice verso
Poenae mora longa
Porro, quirites, libertatem perdimus
Possideo quia possideo
Post Christum natum (p. Chr.n., d.C.)
Post equitem sedet atra cura
Post eventum
Post fata resurgo
Post hoc ergo propter hoc
Post meridiem
Post mortem
Post mortem nihil est
Post nubila Phœbus
Post prandium aut stabis aut lente deambulabis
Post prandium stabis, post coenam ambulabis
Post scriptum
Praesumptio iuris et de iure
Praesumptio iuris tantum
Prima digestio fit in ore
Primum non nocere
Primum vivere, deinde philosophari
Primus inter pares
Principiis obsta
(Iohannes Audoenus)
Prior in tempore, potior in iure
Privilegia ne irroganto
Pro aris et focis
Pro bono
Pro capite
Pro die
Pro domo sua
Pro forma
Pro loco
Pro memoria
Pro patria
Pro rata temporis
Pro re nata
Pro soluto
Pro tempore
Pro veritate
Procurator omnium bonorum
Promoveatur ut amoveatur
Provocatio ad populum
Pulsate et aperietur vobis
Pulvis et umbra sumus
Punica fides
(Punitur quia peccatum est/Punitur ne peccetur)

Q

Qua decet sanitate rerum magnae parenti reddimur
Qualis artifex pereo!
Qualis pater, talis filius
Qualis rex, talis grex
Quandoque bonus dormitat Homerus
Quantum mutatus ab illo!
Quem di diligunt adulescens moritur
Qui autem invenit illum invenit thesaurum
Qui certat de damno vitando
Qui certat de lucro captando
Qui fert malis auxilium post tempus dolet
Qui gladio ferit gladio perit
Qui habet aures audiendi audiat
Qui in re illicita versatur, tenetur etiam pro casu
Qui iure suo utitur, neminem laedit
Qui pretium meriti ab improbis desiderat, bis peccat
Qui pro quo Quid pro quo
Qui scribit, bis legit
Qui sine peccato est vestrum primus lapidem mittat
Qui tacet, consentire videtur o Qui tacet consentire videtur, si loqui debuisset ac potuisset
Qui timet paupertatem, quam timendus est
Qui vincit non est victor nisi victus fatetur
(Quid deinde fit?)
(Quid est veritas?)
(Quid juris?)
Quid non mortalia pectora coges, auri sacra fames
Quidquid delirant reges plectuntur Achivi
Quidquid inaedificatur solo cedit
Quieta non movere et mota quietare
(Quis custodiet ipsos custodes?)
Quis fuit primus horrendos qui protulit enses?
Quis quid ubi quibus auxiliis cur quomodo quando?
(Quis tulerit Gracchos de seditione querentes?)
(Quis ut Deus?)
Quoad valetudinem
Quoad vitam
Quo citius rursum natura perempta resolvat da tua purganti membra cremanda rogo
Quod Deus avertat
Quod di prius omen in ipsum convertant
Quod erat demonstrandum (oppure Q.E.D., Quod demonstrandum erat, Q.D.E.)
Quod evidens est argumentum, liberum arbitrium esse merum mendacium
Quod licet Iovi non licet bovi
Quod non est in actis non est in mundo
Quod non fecerunt barbari, fecerunt Barberini
Quod omnes tangit ab omnibus approbari debet
Quod scripsi, scripsi
Quod Siculis placuit, sola Sperlinga negavit
Quod sine die debetur, statim debetur
Quod tentabam dicere versus erat
Quod tibi deerit, a te ipso mutuare
Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris
Quondam
Quorum
Quos vult Iupiter perdere dementat prius
Quot capita tot sententiae
Quot homines, tot sententiae
(Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra?) (o, semplicemente, Quo usque tandem abutere patientia nostra)
(Quo vadis?)

R

Ramis recisis altius
Rara avis
Rara avis in terris nigroque simillima cycno
Rari nantes in gurgite vasto
Rebus sic stantibus
Recte valere et sapere, duo bona vitae sunt
Rectius
Redde rationem
Reddite quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo
Reductio ad absurdum
Reductio ad Hitlerum
Refugium Peccatorum
Regnare nolo liber ut non sim mihi
Regnat populus
Relata refero
Relinquo vos liberos ab utroque homine
Rem tene, verba sequentur
Repente dives factus est nemo bonus
Repetita iuvant
Requiescat in pace
Res ad Triarios rediit
Res iudicata facit de albo nigrum
Res iudicata pro veritate habetur
Res magnae gestae sunt
Res nullius
Res perit domino
Res sacra miser
Res transit cum onere suo
Rex est qui metuit nihil, rex est quique cupiet nihil, hoc regnum sibi quisque dat
Res mixtae
(Ridentem dicere verum: quid vetat?)
Rigor mortis
(Risum teneatis, amici?)
Risus abundat in ore stultorum
Roma caput mundi
Roma locuta, causa finita
Rubrica legis non est lex

S

Saepe enim causa moriendi est timide mori
Saepe minus faciunt homines qui magna minantur
Salus per aquam (o S.P.A.)
Salus populi suprema lex esto
Salvis iuribus
Sancta Sanctorum
Sapere aude
Sapientis est mutare consilium
Satis elucet maiorem habere vim ad discendum liberam curiositatem quam meticulosam necessitatem
Satis est equitem mihi plaudere
Sator arepo tenet opera rotas
Satura castigat ridendo mores
Scientia potentia est
Scio nihil scire
Semel abbas, semper abbas
Semel heres, semper heres
Semel in anno licet insanire
Semper fidelis
Semper homo bonus tiro est
Semper idem
Senatores boni viri, senatus mala bestia
Senatus consultum ultimum
Senatus Populusque Romanus (o S.P.Q.R.)
Sensus plenior
Sera parsimonia in fundo est
Servi sunt; immo homines
Servitus in faciendo consistere nequit, tantummodo in patiendo, aut in non faciendo
Sesquipedalia verba
Si bursae parcas, fuge papas et patriarchas
(Si isti et istae, cur non ego?)
Si non caste, saltim caute
Si non caste, tamen caute
Si nos coleos haberemus
Sint ut sunt aut non sint
Si parva licet componere magnis
Si succiderit de genu pugnat
Si vera sunt ea quae complexa es
Si vis amari, ama
Si vis pacem, para bellum
Si vis pacem, para iustitiam
Sic
, sic matribus haedos / noram, sic parvis componere magna solebam
Sic et simpliciter
Sic parvis magna
Sic semper tyrannis
Sic stantibus rebus
Sic transit gloria mundi
Sic vos non vobis
Sies baraos trapolorum
Silent enim leges inter arma
Similia similibus curantur
Similes cum similibus
Simul stabunt vel simul cadent
Sine captivis
Sine cura
Sine die
Sine ira et studio
Sine materia
Sine populo
Sine qua non
Sine sole sileo
et nolite vetare eos
Sit tibi terra levis
Societas delinquere non potest
Sol lucet omnibus
Solve et repete
Species inquirenda
Specimen
Spes contra spem
Spina etiam grata est si spectatur rosa
Spoliatus ante omnia restituendus
Stabat Mater
Stare decisis
Stat rosa pristina nomine, nomina nuda tenemus
Stat sua cuique dies
Status confessionis
Status quo
Status quo antes
Statutum est hominibus semel mori
Stricto sensu
Stultum est dicere: putabam
Stultus quoque si taquerit, sapiens reputabitur
Sub condicione
Sub iudice
Sub poena
Sub rosa
Sub specie aeternitatis
Sub voce
Subdolis ite obviam
Sublata causa, tollitur effectus
Sufficit Diei malitia sua
Sui generis
Summum ius, summa iniuria
Sunt lacrimae rerum
Superficies solo cedit
Superior stabat lupus
Supremum vale
Sursum corda!
Sutor, ne ultra crepidam!

T

Tabula gratulatoria
Tabula rasa
Talis pater, talis filius
Tam deest avaro quod habet, quam quod non habet
Tam diu Germania vincitur
Tam dixit quam voluit
Tamquam non esset
Tanto nomini nullum par elogium
Tantundem eiusdem generis
Taxon inquirendum
Te lucis ante terminum
Temet nosce
Tempora mutantur et nos mutamur in illis
Tempus edax rerum
Tempus fugit
Tempus lugendi
Tempus regit actus
Terminus post quem
Tertium non datur
Tertius e caelo cecidit Cato
Testis unus, testis nullus
Textus receptus
Tibi mitto navem prora puppique carentem
Timeo Danaos et dona ferentes
Timeo hominem unius libri
Tot capita, tot sententiae
Tota erras via
Totus tuus
(o Tres faciunt societatem)
Tu Marcellus eris
Tu quoque
Tu quoque Brute fili mi

U

Ubi commoda, ibi incommoda
Ubi dubium, ibi libertas
Ubi feuda, ibi demania
Ubi fumus, ibi ignis
Ubi lex voluit dixit, ubi noluit tacuit
Ubi maior minor cessat
Ubi Petrus ibi Ecclesia
Ubi pus, ibi evacua
Ubi societas, ibi ius
Ubi solitudinem faciunt, pacem appellant
Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia
Ultra posse nemo obligatur
Ultima ratio regum
Ultra vires
Una hirundo non facit ver
Una salus victis, nullam sperare salutem
Una tantum
Unguibus et rostro
Unicuique suum
Uno pro puncto caruit Martinus Asello (anche Ob solum punctum caruit Martinus Asello)
Unum castigabis, centum emendabis
Unus homo, nullus homo
Unus testis, nullus testis
Urbi et orbi
Usufructus est ius alienis rebus utendi fruendi, salva rerum substantia
Usque ad finem
Usque ad mortem
Usque ad sidera, usque ad inferos
Usque tandem
Ut pictura poësis
Ut sementem feceris, ita metes
Ut res magis valeat quam pereat
Utile per inutile non vitiatur
Ut supra

V

Vacatio legis
Vade retro Satana
Vae victis
Valet ima summis mutare
Valeo si vales
Vanitas vanitatum et omnia vanitas
Veni, vidi, vici
Verae amicitiae sempiternae sunt
Verba docent, exempla trahunt
Verbatim
Verba volant, scripta manent
Vere Papa mortuus est
Veritas odium parit
Veta gallina bonum ius facit
Vexata quaestio
Vi veri universum vivus vici
Via crucis
Vice versa
Victrix causa diis placuit sed victa Catoni
Vigilantibus non dormientibus iura succurrunt
Video meliora proboque deteriora sequor
Videre nostra mala non possumus, alii simul delinquunt, censores sumus
Vilicus ne sit ambulator
Vim vi repellere licet
Vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis
Vinculum amoris est idem velle
Vindica te tibi
Vir bonus dicendi peritus
Vires acquirit eundo
Viribus unitis
Virtus unita fortior
Virtute siderum tenus
Vis, consili expers, mole ruit sua
(Vis experiri amicum? Calamitosus fias)
Vis grata puellae
Vita brevis, ars longa, occasio praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile
Vita mutatur non tollitur
Vita non est vivere sed valere
Vitam inpendere vero
Vitiantur et vitiant o Vitiantur sed non vitiant
Vivere est cogitare
Vivit sub pectore vulnus
Volenti non fit iniuria
Vota superis reddite
Vox clamantis in deserto
Vox populi vox dei
Vulgare amici nomen, sed rara est fides
Vulgus vult decipi, ergo decipiatur
Vulnerant omnes, ultima necat
Vulpes et uva
Vulpes pilum mutat, non mores

Note

^ https://cvc.cervantes.es/lengua/refranero/Ficha.aspx?Par=59380&Lng=14
Espressione non propriamente in lingua latina, ma ritenuta tale.
^ Spesso i nomi sono appropriati alle cose/persone cui appartengono, dalla commedia elegiaca De Paulino et Polla di Riccardo da Venosa, vv. 411-412 (cfr. Giuseppe Fumagalli, Chi l'ha detto?, Hoepli editore, 1980 ISBN 88-203-0092-3 – citazione n. 1703, p. 509). N.B.: il riferimento di Fumagalli a Poésies populaires latines du moyen age di Edelestand du Méril è errato: esso va inteso come rimando all'opera Poésies inédites du moyen âge dello stesso autore)
^ Iscrizione a Lons-le-Saunier
^ Cicerone, Epistulae ad Familiares.
^ Cicerone, Epistualae ad Familiares, su latin.it.

Voci correlate

Abbreviazioni latine
Lingua latina
Frasi latine
Brocardo

Altri progetti

Wikiquote contiene citazioni di o su locuzioni latine
Wikibooks contiene testi o manuali su locuzioni latine
Wikimedia Commons contiene immagini o altri file su locuzioni latine

Collegamenti esterni

Mala tempora currunt - Modi di dire latini presenti in italiano, su matdid.it.
Ipse dixit, S.P.Q.R., locuzioni latine, motti e proverbi latini, su pievedirevigozzo.org. Testi autorizzati per il riutilizzo su Wikipedia.
Brocardi e frasi latine usate in italiano, su dizionario-italiano.it.
(FR) Ab nihilo : citations latines, locutions, expressions, su abnihilo.com.
(EN) Latin Phrases, Latin Quotes, Latin Mottos, Latin Sayings, su yuni.com.
(EN) Latin Motto Generator, su inrebus.com.

Portale Antica Roma

Portale Lingua latina

[1] ttps://cvc.cervantes.es/lengua/refranero/Ficha.aspx?Par=59380&Lng=14

[pseudolatine-2] Espressione non propriamente in lingua latina, ma ritenuta tale.

[3] Spesso i nomi sono appropriati alle cose/persone cui appartengono, dalla commedia elegiaca De Paulino et Polla di Riccardo da Venosa, vv. 411-412 (cfr. Giuseppe Fumagalli, Chi l'ha detto?, Hoepli editore, 1980 ISBN 88-203-0092-3 – citazione n. 1703, p. 509). N.B.: il riferimento di Fumagalli a Poésies populaires latines du moyen age di Edelestand du Méril è errato: esso va inteso come rimando all'opera Poésies inédites du moyen âge dello stesso autore)

[4] Iscrizione a Lons-le-Saunier

[5] Cicerone, Epistulae ad Familiares.

[6] Cicerone, Epistualae ad Familiares, su latin.it.